Kafein, ilaç sanayiinde uyaran madde olarak kullanılır. Etken maddeleri, tein, guarin, ve mateindir. Kafein azotlu, organik bir bileÅŸiktir.
Kafein doÄŸada doÄŸal olarak bulunmasının yanısıra, yapay olarak da üretilir. Kafein bir uyaran olması sebebiyle, adrenalin ve dopamin salgılanmasını artırarak, bir süre enerji düzeyinin yükselmesine sebep olur. Bu yükseliÅŸ, vücuda alınan kafein miktarına göre uykusuzluk, stres ve asabiyete sebep olduÄŸu gibi adrenalinin yükselmesi nabız ve tansiyonun yükselmesine sebep olur.
Kafein etkisi bireye göre deÄŸiÅŸir. Düzenli kafein tüketen bireylerde, 300 mg.'lık bir kafein tüketimi bir etki göstermezken, kafeinsiz beslenen bireylerde 100 mg.'lık bir tüketim bile vücudun dengesini büyük oranda bozabilir. Tıp insanları tarafından, günlük 150/250 mg. arasında kafein tüketimi önerilmektedir.
Kafeinin yan etkileri kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸkenlik göstermekle beraber, etki süreleri de aynı ÅŸekilde bireyseldir. Ortalama olarak kafein vücutta 6 saat etki gösterirken, hamilelerde bu 12 saat civarında olur. Anne karnındaki bebekte ise 100 saat etkisi görülebilmektedir.
Birey sürekli artırarak kafein tüketiyorsa ve aniden kafein miktarında azalma olursa; bireyde adaptasyon eksikliÄŸi, sinirlilik, huzursuzluk, kendini boÅŸlukta hissetme, kas aÄŸrısı, istemsiz titreme, bulantı, ruhsal çöküntü ve depresyon görülebilir.
Kafeinde bir tür bağımlılıktır. Kafeini bırakmayı hedeflemiÅŸ bireylerde, yukarıda yazdıklarımız, ilk 48 saat boyunca en yüksek seviyede gözlemlenirken, iki günün ardından etkileri azalır ve 3 hafta sonunda tamamen ortadan kalkar. Bağımlılık sona erer.
Kafein, mide salgısını artırdığı için ülser ve gastrite neden olur. Aynı zamanda sinir sistemine etki ederek, adenozinin emilimini bozar ve beyinin çalışma sistemini sekteye uÄŸratır. Yüksek miktarda tüketilen kafein kalp kaslarını yorar. Hamilelerde ani kalp krizi ve bebek ölümlerine neden olabilirken, düÅŸük kilolu doÄŸuma ve erken doÄŸuma da sebep olabilir.
Bu kadar zararlarını saydığımız kafein, eÄŸer ölçülü tüketilirse yararlarından faydalanılabilir. ÖrneÄŸin beyinde salgılanan adenozinin etkilerini azaltarak damarların geniÅŸlemesine engel olur. Bu aÄŸrı kesicilerin etkisini artırmasına zemin hazırlar. Adrenalinin salgılanmasını yükselttiÄŸi için astım krizlerinde kullanımı önerilir.
Düzenli ölçülerde kullanımı durumunda kafeinin, yan etkileri ve zararlarından uzak durmuÅŸ oluruz.
Kafeini sadece ilaçlarda deÄŸil, yediÄŸimiz çikolata, içtiÄŸimiz çav, kahve, bitki çayları ve asitli içeceklerden de temin edebiliriz. Özellikle kahvelerde bulunan kafein yoÄŸun olarak tüketilmektedir.