Vitamin Nedir?

Çoğu insan C vitaminini ve vücut üzerindeki yararlı etkilerini duymuştur; ama diğer vitaminler hakkında ne biliyoruz? Vücudumuzda kaç tane vitamin var? Ve bu vitaminler ne iş yapıyor?

Bu sorulara cevap vermeye başlayalım. Vitaminler vücutta çok önemli kullanımları olan maddelerdir. Büyüme, metabolizma ve sinir fonksiyonlarında kullanılırlar.

Vitaminleri, yağda çözünebilen ve suda çözünebilen vitaminler olarak ikiye ayırabiliriz.

Yağda Çözünen Vitaminler Nelerdir?

A, D, E ve K vitaminleri yağda çözünen vitaminlerin örnekleridir. Vücutta yağ tarafından taşınırlar.

Yağda çözünen vitaminler, C vitamini gibi vücutta depolanamayan vitaminlerden değildir, aksine yağ ve karaciğer hücreleri vasıtasıyla vücutta depolanabilirler. Çok fazla yağda çözünen vitamin tüketmek aslında zararlı olabilir. A vitamini ve E vitaminin çok fazla takviyesinin, erken ölüm riskini artırdığına yönelik çalışmalar mevcuttur.

Suda Çözünen Vitaminler Nelerdir?

B vitaminlerinin tamamı ve C vitamini suda çözünen vitaminlerdendir. Suda çözüldükleri için vücut tarafından saklanmazlar. Sonuç olarak idrarla atılırlar. Bu nedenle, suda çözünen vitaminlerin, vücudun yeterli miktarda beslenebilmesi için her gün tüketilmesi gerekir.

Kaç Çeşit Vitamin Var?

Bilinen 13 adet temel vitamin vardır. Bunlar;

• A vitamini
• B vitamini (B1, B2, B3, B6, B12, Folik Asit, Pantotenik Asit, Biyotin)
• C vitamini
• D vitamini
• E vitamini
• K vitamini

Bu Vitaminler Nelerdir? Vücuttaki Rolleri Nedir?

Vitaminlerin her biri farklı rollere sahiptir ve çeşitli yerlerde bulunabilir. Kısaca değinecek olursak;

A Vitamini

A vitamini veya retinol olarakda bilinen bu vitaminin, dört ana işlevi vardır. Bunlar;

• Enfeksiyonlara karşı bağışıklık sistemini güçlendirir
• Görmede önemli bir rol oynar. Loş ışıkta görebilmemiz için vücuda yardımcı olur
• Normal kemik büyümesi ile yardımcı olur
• Cildimizi sağlıklı tutar

A vitamini, aynı zamanda bir antioksidan olduğu için kanser riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Süt, yumurta sarısı ve karaciğer gibi hayvansal ürünlerin yanı sıra, bazı meyve ve sebzelerdende A vitamini elde edilebilir.

B Vitamini

8 adet B vitamini vardır. Vücut tarafından besinlerden enerji elde etmek için kullanılırlar. Özellikle, B6 vitamini vücut tarafından, gıdalardan enerji depolamak için kullanılır. B12 vitamini vücut tarafından besinlerdeki enerjiyi açığa çıkarmak ve kırmızı kan hücreleri oluşturmak için kullanılır.

B vitamininin vücudumuzdaki bazı işlevlerini şöyle sıralayabiliriz;

• İştahın düzenlenmesine yardımcı olur
• Cildi sağlıklı tutmaya yardımcı olurlar
• Sağlıklı bir sinir sistemi için gereklidirler

Çeşitili gıdalar vasıtasıyla vücudumuza B vitaminlerini alabiliriz. Bunlardan bazıları;

• Et, kümes hayvanları, balık, süt ve yumurta gibi hayvansal ürünler
• Tahıl ürünleri
• Fasülye
• Bezelye
• Taze sebzeler

C Vitamini

C vitamini aslında askorbik asittir. Aynı zamanda, daha önce sözü edildiği gibi, DNA'ya zarar verebilecek serbest radikallerle savaştığı anlamına gelen bir antioksidandır. Serbest radikal hasar, kanser, kalp hastalığı ve artrit gelişimine bağlanmıştır.

Ciltte, kıkırdakta, tendonlarda, bağlarda ve kan damarlarında bulunan bir protein olan kolajeni yapmak için, vücudun C vitaminine ihtiyacı vardır.

Birçoğumuz portakal ve limon gibi turunçgillerde C vitaminin olduğunu biliriz. Bu doğrudur. C vitamini ayrıca aşağıda yazılı besinlerden de elde edilebilir.

• Kuşkonmaz
• Brokoli
• Brüksel lahanası
• Lahana
• Kivi
• Biber
• Domates

D Vitamini

D vitamininin temel işlevi, vücuttaki kalsiyum ve fosfat miktarını kontrol etmektir.

D vitamini kemik, diş ve kıkırdak sağlığında önemlidir. Ayrıca, D vitamini eksikliği, çocuklarda raşitizm ve yetişkinlerde osteomalazi yol açabilir.

Hepimizin de bildiği üzere, temel ve en büyük D vitamini kaynağı güneş ışığıdır. Güneş ışığına erişemiyorum diye üzülmeyen aşağıda yazılı besinlerden de D vitamini elde edebilirsiniz;

• Balık yağı
• Yumurta
• Karaciğer
• Kahvaltı gevreği

E Vitamini

E vitamini, hücre zarlarını korumaya yardımcı olur. Ayrıca kan pıhtılaşmasıyla da ilgilenir. Özellikle E vitamini pıhtılaşmayı engeller.

E vitamini eksikliği, sinir, damar ve üreme sistemi problemlerine yol açmaktadır.

E vitamini içeren gıdalar;

• Zeytin, soya ve mısır yağı gibi bitkisel yağlar
• Tahıllarda bulunan buğday tohumu
• Ayçiçeği çekirdeği gibi tohumlar
• Fındık, fıstık ve antep fıstığı
• Karides

K Vitamini

K vitamini ana rolü kan pıhtılaşmasıdır, bu da yara iyileşmesinde çok önemli olduğu anlamına gelir. Spesifik olarak, K vitamini, kanın pıhtılaşmasına neden olan 13 proteinden biridir. Kemiklerin sağlıklı tutulmasında, K vitamini de önemlidir.

Araştırmacılar, K vitamininin osteoporozlu kişilerde, kemik yoğunluğunu arttırabildiğini ve kırık oranlarını da azaltabileceğini bulmuşlardır.

K vitamini esas olarak ıspanak, brokoli ve lahana gibi yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Ayrıca soya fasulyesi ve kolza tohumu gibi bazı bitkisel yağlarda bulunur. Ayrıca bazı tahıllarda bulunur.

Bazı bebeklere doğumda K vitamini enjeksiyonları verilir. Bunun nedeni hamilelik sırasında K vitamininin, plasentayı geçemediği için bebeğe ulaşamamasıdır.

Yenidoğan bebeğin yeterli K vitamini yoksa, hemorajik hastalık ve nadiren bir kanama bozukluğu olabilir. Ebeveyn, çocuğun K vitaminini, enjeksiyon vasıtasıyla almasını istemiyorsa, oral dozlar sağlanabilir.